ÇOCUK
AĞIZ
VE
DİŞ
SAĞLIĞI (Pedodonti)
Çocukların
dişleri niye çürüyor?
Süt dişleri normal dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu
nedenle çürümeye daha yatkınlardır, daha kolay ve hızlı çürürler.
Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen
soğuk sıcak hassasiyeti ve
hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak
dayanılamayacak kadar ağrı olmasında fark
ederler ki bu durumda çok
geç kalınmış olabilir.
Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler. Çocuğun el
becerisi, merakı ve ebeveynin tutumu
diş fırçalama alışkanlığını belirler.
Özellikle annelerin sıklıkla yaptığı bir hata da emzik ya da biberonu şeker,
reçel vb. gibi gıdalara batırarak çocuklara vermeleri veya uyku aralarında
şekerli süt, meyve suyu gibi gıdalara alıştırmalarıdır. Böylece beslenme
düzensizliğinden dolayı dişler çürümeye yatkın hale gelir.
Çürük oluşumu engellenebilir mi?
Çürüğü tamamen engelleyebilecek bir aşı
yada ilaç henüz geliştirilemedi. Ancak, çürük sayısını azaltmaya yönelik
bazı malzemeler günümüzde kullanılmaktadır, bunlardan birisi; "fissür
örtücü" dediğimiz malzemedir.
Diş çürükleri genellikle azı ve küçükazı
dişlerinin, çiğneyici yüzlerinde bulunan "fissür" adı verilen oluklarda
başlar. Bahsettiğimiz malzemeyle olukların üzeri kapatılıp, o bölgeye
mikrop, yemek artığı vs. nin sızması engellenerek çürük başlaması önlenir.
Bu işlem, 6 yaşından itibaren çıkan kalıcı azı ve küçükazı dişlerine de
uygulanabilir.
Çürüğü engellemenin başka bir yolu da dişlerin çürüğe karşı direncini
artırmaktır. Dişlere yüzeysel florür uygulanması suretiyle bu direnç
kazandırılır.
Süt dişlerinin önemi nedir?
Süt
dişlerinin birinci görevi çocuğun düzgün beslenmesini sağlamaktır. Ayrıca
konuşmanın düzgün gelişimi de süt dişlerinin varlığına bağlıdır. Bunların
yanında
aşağıdaki gibi bir görüntü,
hiç kimsenin çocuğunda görmek istemeyeceği ciddi estetik sorunlara yol
açmaktadır.
Süt dişleri kapladıkları alanı kendilerinin yerine gelecek olan kalıcı diş
için korumakta ve kalıcı diş sürerken ona rehberlik yapmaktadırlar.
Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutuculuk fonksiyonu da ortadan
kalkmaktadır.
Süt dişlerindeki çürükler
tedavi edilmeli mi?
Tedavi edilmeyen süt
dişi çürükleri,
ağrı,
kötü koku, çiğneme zorluğu, beslenme bozukluğu ve çirkin görüntüye yol
açar. Bu dönemdeki tedavi edilmeyen diş bozuklukları, ileride
diş
çarpıklığı, çene gelişiminde bozukluk ve genel sağlık problemlerine
(romatizmadan kalp rahatsızlıklarına kadar) sebep olabilecektir. Dolayısıyla
süt dişlerindeki çürükler, "nasıl olsa yerine yenileri gelecek"
yanılgısına düşmeden tedavi edilmelidir.
 |
Süt dişlerindeki çürükler
; ağrı ile çocuğun çok küçük yaşlarda tanışmasına ve gelecekte bazı
fobileri olmasına neden olabilir . Ayrıca bu
çürükler
süt dişlerinin çok erken kaybına neden olabilir.
|
Çocuklarda diş yaralanmaları
Çocuklarda dişlerin zarar gördüğü kazalarda zaman kaybetmeden müdahalede
bulunulmalıdır. Doğru tanı konması çok önemlidir. Bunun için hekiminiz size,
kazanın ne zaman ve nerede olduğunu, darbenin ne taraftan geldiğini, kaza
sonrası baygınlık, kusma, hafıza kaybı vb. olup olmadığını soracaktır.
Verilen bilgiler doğrultusunda en doğru tedavi uygulanabilecektir.
Çocuklardaki diş yaralanmaları, bazen
kalıcı dişin tamamıyla yuvasından ayrılmasına sebep olabilir. Bu durumda
çıkan diş ile birlikte acilen dişhekiminize gitmelisiniz. Bu esnada diş, bir
bardak sütün içinde, eğer süt mevcut değilse, temiz bir su içinde muhafaza
edilmelidir.
Bebeklerde
ağız bakımı
Bebeklerin, en azından ilk dört ay anne
sütü ile beslenmeleri ağız çevresindeki yumuşak doku ve kas fonksiyonlarının
normal gelişimini sağlayacaktır. Anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda
fizyolojik başlıklı (damaklı, kesik uçlu) biberon kullanımı gerekir.
Bebekler 1 yaşından itibaren bardak ve
kaşıkla beslenmeye alıştırılmalıdır.
Biberonla beslenme en fazla 2 yaşına
kadar devam edebilir.
Parmak emme,
yalancı
emzik
kullanma gibi alışkanlıklara 2 2,5 yaşına kadar izin verilebilir. Eğer
parmak emme alışkanlığı mevcutsa, bunun sebebi araştırılarak 3 6 yaş
arasında bu alışkanlık mutlaka giderilmelidir.
Solunum problemleri, çene gelişmesi
üzerine olumsuz etki eder. Burundan değil de, sadece ağızdan soluma durumu
mevcutsa (bu durum uykuda daha iyi anlaşılır) muhakkak kulak burun boğaz
uzmanına danışılmalıdır.
Çocuklarda
diş fırçalama ne zaman başlamalıdır?
Bebek 6-8 aylıkken, (yani ilk dişler
ağızda göründüğünde) temizleme işlemi başlamalıdır. Sabah kahvaltısı sonrası
ve gece yatmadan önce dişleri (en azından çiğneme yüzeylerini) temiz bir
tülbent ya da gazlı bezi ıslatarak silmek, temizlemek yerinde olur.
Diş fırçası kullanımına ise çocuğun
arka dişlerinin çıkmasından sonra (ortalama 2,5 - 3 yaşında ) başlanması
uygundur.
Okul öncesi çocuklarda diş fırçalama
için bir teknik uygulatmak çok zordur. Bu yaşlarda önemli olan, çocuğa diş
fırçalama alışkanlığı kazandırmaktır. Çocuklar diş fırçalarken çoğu zaman
dişlerin görünen ya da kolay ulaşılan yüzlerini fırçalar. Oysa çürüklerin
önlenmesi için dişlerin ara yüzleri ve çiğneyici yüzeylerini çok daha iyi
temizlemek gerekir. Bu nedenle fırçalamadan sonra Anne-Babanın kontrolü iyi
olur.
Çocuklar
için nasıl bir diş fırçası seçilmeli?
Çocuğun ağız büyüklüğüne uygun, yumuşak
ve naylon kıllardan üretilmiş diş fırçaları kullanılmalıdır. Sert fırçalar
dişleri aşındıracağı için kullanımı uygun değildir. Eskimiş bir süpürgeyle
süpürme işlemi nasıl yapılamazsa, eski bir fırçayla da dişler fırçalanamaz.
Fırça kılları aşınır aşınmaz (Ortalama 6 ay) mutlaka değiştirilmelidir.
Çocuğuma
dişlerini günde kaç kez fırçalatmalıyım?
Sabah kahvaltısı sonrası ve gece
yatmadan önce, sadece üçer dakikalık etkili bir fırçalama işlemi yeterlidir.
Her iyi alışkanlık gibi diş fırçalama alışkanlığı da çocukluk döneminde
kazanılacaktır.
Çocuklarda bazı ağız ve diş problemleri :
1)
Diş
Gıcırdatma:
-
Nedenleri
Stress, agresif, takıntı veya sıkılgan kişilik yapıları, anne-babası diş
gıcırdatan çocuklar bu alışkanlığa daha eğilimlidir.
-
Belirtileri
Dişlerde aşınma, uyurken çıkartılan gıcırdatma sesleri, yüz kaslarında
ağrı, çene ekleminde problemler, baş ağrısı, dişlerde sallanma ve
hassasiyet.
-
Tedavisi
Öncelikle psikolojik açıdan diş gıcırdatmaya yol açan faktörler ortadan
kaldırılmaya çalışılır.
Bu başarılamaz, hastaya takıp çıkartılabilien bir gece plağı yapılır.
Ayrıntı için bakınız,
Diş gıcırdatma (bruxizm)
2) Parmak Emme:
-
Nedenleri:
Parmak emme küçük yaşlarda sık görülen
bir alışkanlıktır. Genellikle dört yaşına kadar kendiliğinden ortadan
kalkar. Alışkanlığın sürekli dişlerin çıktığı yaşlarda da sürmesi, bu
dişlerde ve damakta yapısal bozukluklara yol açar. Bu bozuklukların
nedeni parmağın ön dişlere ve damağa uyguladığı başınçtır. Ortaya çıkan
bozukluğun derecesi emmenin süresine, sıklığına, şiddetine ve emme
sırasında parmağın pozisyonuna bağlıdır.
-
Tedavisi:
Parmak emmeyi önlemenin en etkili yolu parmak emmeye eğilim gösteren
çocuğu emziğe alıştırmaktır. Emziğin hem verdiği zarar daha azdır, hemde
daha kolay bırakılabilir.
Tedavinin zamanlaması çok önemlidir. Çocuğun kendisi bu alışkanlıktan
kurtulmayı istemedikçe, tedavinin başarıya ulaşması imkansızdır.
Çocuğun çevre baskısına uğramaması ve alay edilmemesi için
okul çağından önce bırakması psikolojik yönden çok faydalıdır.
Çocuk baskı altına alınmadan cesaretlendirilerek, ödüllendirilerek
pozitif yönlendirilmelidir.
Eğer her şeye rağmen 6 yaşına kadar alışkanlık kırılamamışsa diş
hekimine başvurularak profesyonel yardım alınması gereklidir.
3) Emzik
Bebekler için emmek
rahatlamanın ve güven içinde hissetmenin en doğal yoludur.
Eğer bebek parmak emme eğilimi gösteriyorsa, derhal emziğe
yönlendirilmelidir. Emzik parmak emmeye göre hem daha az zararlıdır; hem de
sonraki yaşlarda daha kolay bırakılabilir.
Emzik günün büyük bir bölümünde değil, sadece gerekli olduğunda verilmelidir.
Yapısal bozukluklara yol açmamak için, mümkün olduğu doğal meme yapısındaki
emzikler seçilmelidir.
Emziklerin yapısının sağlamlığı her gün kontrol edilmelidir.
Emziğin büyüklüğü ağzın yapısına uygun olmalıdır.
4) Biberon çürüğü
Bebeğimin dişleri sürer sürmez çürüdü. Nedeni
ne olabilir?
Bebeklerde bazen dişlerin üzerinde sürer sürmez kahverengi lekeler oluştuğu
ya da bu dişlerin kırılıp döküldüğü gözlenir. Aslında bu lekeler diş
çürükleridir ve dişler de
çürük
nedeniyle kırılır. Bu kadar erken bir dönemde çürük oluşmasının nedeni de
biberon çürüğü adı verilen çürüklerdir. Bebek beslenmesinde en önemli besin
olan anne sütü ya da inek sütü doğal olarak şeker içerir. Gece yatmadan önce
yada uyku sırasında bebek anne sütü ya da biberon emerse süt ağızda
birikerek mikropların dişleri çürütmesi için elverişli bir ortam oluşturur.
Bu nedenle özellikle gece beslenmesi sonrası dişlerin temizliğine özen
gösterilmelidir.
Biberon çürüğünden korunmak için ne yapmak gerekir?
Bebeklerde meydana gelen çürüklerin tedavisi çok güç olduğundan, koruyucu
önlemlerin erken dönemde alınması gerekir.
Bunlar nelerdir?
-
Bebeğinizin gece
ağzında biberonla uyuma alışkanlığını önleyin.
-
Beslendikten
sonra uyutmaya çalışın.
-
Biberondaki
süte şeker, bal pekmez gibi tatlandırıcılar ilave etmeyin.
-
Bebek beslendikten sonra mutlaka su içirin.
-
İlk
dişlerin sürmeye başlamasıyla gece ve sabah beslenmeleri sonrası
temiz, ıslak bir tülbent ile dişlerini silerek temizleyin.
Biberon çürüğü önemli midir?
Biberon çürüğü görülen dişler tedavi edilmezse ağrı yapar ve
iltihaplanır.
İltihaplı ya da ağrıyan dişler bebeğin huzursuzlanmasına ve beslenme düzeninin
bozulmasına neden olur. İltihap alttan gelecek kalıcı dişler de etkileyip
şekillerinin bozuk olmasına yol açar. Bu dişler çekilmek zorunda kalırsa çocukta
konuşma problemleri ortaya çıkabilir.
Biberon emmediği halde bebeğimin dişleri
çürüdü sebebi ne olabilir?
Biberonun yanı sıra emziklerin ağlayan bebekleri susturmak amacıyla bal,
pekmez, reçel gibi tatlandırıcılara batırılarak verilmesi de biberon
çürüklerinin başka bir nedenidir. Bunun yanı sıra, dişler sürdükten sonra
oyalanmak amacıyla bebeğin eline verilen karbohidratlı-şekerli gıdalar da diş
çürüklerine neden olur. Çocuğu bu tür gıdaların yerine elma, havuç gibi besin
değeri yüksek; diş temizliğine yardımcı gıdalara yönlendirmek gerekir.
yukarı
Çocuklarda
hangi diş macunu ne kadar kullanılmalıdır?
Bebeklik döneminde ve üç yaşına kadar
çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez. Diş macunu kullanımına üç
yaşından sonra başlanmalıdır.Ancak reklamlarda gördüğünüz gibi 3-5 cm.
değil, bir leblebi kadar macun
fırçalama
için yeterli olacaktır.
Diş macunu kullanımına başlandığı
dönemde, florürlü diş macunlarından herhangi biri tercih edilebilir. Önemli
olan çocuğun seçilen macunun tadını sevip istek duymasıdır.
Fırçalama işleminde macundan çok,
etkili bir fırçalama işleminin önemli olduğunu unutmamak gerekir.
Çocuk dişlerinde acil durumlar
-
Diş Ağrısı:
Ağrıyan dişin çevresini temizleyin. Ilık tuzlu su ile gargara yaptırın
ve eğer varsa sıkışmış yiyecek artıklarını diş ipi ile
uzaklaştırın. Asla dişin üzerine aspirin ya da benzeri ilaçlar koymayın.
Çocuğunuza daha önce de denemiş olduğunuz bir ağrı kesici verin ve en
kısa sürede bir diş hekimine götürün.
-
Isırılmış
Dudak, Dil, Dudak Yada Yanak:
Yaralı bölgeye buz koyun. Eğer kanama varsa, temiz bir gazlı bez ile
hafifçe basınç uygulayın. Kanama 15 dakika içinde durmazsa diş
hekiminize başvurun.
-
Diş Tümüyle Çıkmışsa:
Dişi bulun. Köküne mümkün olduğunca dokunmadan alın. Diş hekimine gidene
kadar dişi saklamak için en ideal ortam süttür. Temiz bir kapta sütün
içinde koruyarak en kısa sürede diş hekiminize gidin.
-
Süt Veya Sürekli Dişlere Travma:
Hiç zaman kaybetmeden diş hekiminiz ile temasa geçin. Travmalardan sonra
her kaybedilen saat oluşan hasarı büyütmektedir.
-
Diş Hekiminize ulaşana Kadar:
Yarayı ılık su ile temizleyin. O bölgeye soğuk kompres uygulayın. Varsa
Kırık diş parçalarını saklayın.
 |
-
Süt dişleri toplam 20 tanedir.
-
Süt dişlerinin aralarının açık
olması normaldir. Bunun nedeni yerlerine gelecek daimi
dişlere yer sağlamaktır.
-
Süt dişlerinde de çürük
oluşabilir. Bu çürüklerinde mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
-
Süt dişleri
iltihaplanmış ise
önce
kanal tedavisi denenmeli, mümkün olmazsa diş
çekilmelidir.
-
Süt dişleri zamanından önce
çekilirse, alttan gelen daimi dişe yer kalmaz ve yer darlığı
oluşur.
|
Copyright © 2005 Uzerine.com